Tillaga Framsóknar um 20% niðurfellingu

Margt hefur verið rætt og ritað um tillögu Framóknarflokksins um flata 20% niðurfærslu íbúðalána. Flestir sem hafa tjáð sig um þær afskrifa hana í hvelli án þess að gera mikla grein fyrir göllum tillögunnar eða koma með betri leið til að leysa þann mikla vanda sem þjóðin er í. Tillagan er að sjáfsögðu ekki gagnrýni en þó væri betra að þeir sem telja hanameingallaða komi með betri útfærslu þessarar leiðar eða komi þá með aðra betri tillögu. Ljóst er að ef ekkert verður aðgert stöndum við frammi fyrir algeru kerfishruni. Ég ætla að fara aðeins yfir tillöguna og óska eftir málefnalegri umræðu um hana í athugasemdakerfinu. Væri gott að fá fram þá galla sem menn sjá á tillögunni, leiðir til að útfæra hana betur, nú eða nýja og betri tillögu. Það eru allir að bíða eftir töfralausninni, þetta er engin töfralausn en tilraun til að leysa hluta þess vanda sem við stöndum frammi fyrir.

Tillagan gengur í mjög einfölduðu máli út á það að íbúðalán heimila verði færð niður um 20% um leið og skuldirnar eru færðar til Íbúðalánasjóðs. Margar tölur hafa komið fram um kostnað sem án frekari útskýringa er mjög hár. Það sem vill gleymast er það að hér er um að ræða niðurfærslu á skuldum sem svarar til þess að verðtrygging sé færð aftur um því sem næst 14 mánuði. Einnig er það svo að nýju bankarnir koma til með að kaupa þessi lán af gömlu bönkunum með um 50% afslætti. Íbúðalánasjóður tæki lánin yfir á sama verði. Með því að færa lánin svo niður um 20%, er Íbúðalánasjóður því að fá 80% af? lánunum, eins og þau standa þegar þau eru flutt yfir, á verði 50%.

Tökum einfalt dæmi:

Húsnæðislán stendur í 20.000.000 þegar á að færa það frá gamla bankanum til nýja bankans. Nýji bankinn borgar hins vegar aðeins 10.000.000 fyrir lánið. Þegar svo lánið er flutt í Íbúðalánasjóð, greiðir hann 10.000.000, afskrifar 20% svo eftir standa 16.000.000. Íbúðalánasjóður fær þannig 16.000.000 kr. lán á 10.000.000.  Þannig má ÍLS ennþá við einhverjum afföllum þrátt fyrir að 20% niðurfellingu.

Eins og áður segir er um að ræða flata 20% niðurfellingu. Hún mun leiða til þess að sumir munu geta staðið í skilum af sínum lánum sem hefðu annars ekki geta gert það. Aðrir munu fá þessa niðurfellingu og engu að síður ekki geta greitt af sínum lánum og fara í þrot. Enn aðrir hefðu hvort eð er getað greitt af sínum lánum, en eiga núna svigrúm til þess að hugsanlega auka sína neyslu eða leggja fé í fyrirtæki eða atvinnutækifæri. Það mun hjálpa til við að halda hjólum atvinnulífsins gangandi.

En hvað kostar þetta. Ef öll niðufellingin er reiknuð beint sem tap ríkissjóðs eða greiðslur úr ríkissjóði er um að ræða mjög háa upphæð, en það segir ekki alla söguna. Fyrir það fyrsta stendur til að afskrifa 50% af skuldum þegar lánin verða flutt frá gamla bankanum til þess nýja. Þetta gerir aþað að verkum að megnið af kostnaðinum lendir á erlendum kröfuhöfum sem hafa lánað gömlu bönkunum. Varðandi niðurfellingun frá hendi Íbúðalánasjóðs er vel hægt að réttlæta hana. Er ekki sanngjarnar að rukka lántakendur um 80% af upphaflegri upphæð í stað 100%, þegar skuldin er í raun keypt á 50% af upprunalegu verði? Einnig er ljóst að margir munu lenda í greiðsluerfiðleikum á næstunni og jafnvel hætta að greiða af lánum sínum og flytja úr húsunum. Þannig myndu bankarnir þurf að leysa til sín mikið af íbúðum og verðfall yrði á húsnæðismarkaði. Þannig má í raun draga frá heildarkostnaðinum öll þau lán sem verður hægt að greiða af vegna þessarar niðufellingar. Einnig má draga frá þá sem fá niðurfellingu en geta samt ekki greitt af lánunum. Þau lán hefðu hvort eð er verið glötuð og bankinn þurft að leysa til sín íbúðina. Þá standa eftir þeir sem hefðu alltaf getað greitt en fá samt niðurfellingu, þeim er ætlað að reyna að virka sem smurning á hjól atvinnulífsins og láta þau snúast hraðar, eins og var rekið hér að ofan.

Þetta eru vissulega nokkuð róttækar aðgerðir sem lagt er til að gripið verði til. En hvað er annað til ráða? Aðrir flokkar hafa ekki lagt fram neinar hugmyndir í þessa veru. Það góða við þessar tillögur er það að ef þeim yrði hrint í framkvæmd myndi fólk vita fyrr hvar það stendur. Óvissan sem núna ríkir virkar lamandi á alla og hægir á því að hægt verði að hefja uppbyggingu. Ef við gerum ekkert og horfum upp á fjöldagjaldþrot heimilanna í landinu þá lendum við í svipaðri stöðu og Finnar þar sem fólk var í þeirri stöðu þegar uppsveiflan hófst á nýjan leik að vera með ónýtt lánstraust og jafnvel enn með svimandi háar skuldir á bakinu þar sem kröfum var viðhaldið. Ef við höldum áfram að rúlla boltanum á undan okkur með lengingu lána og frystingum á afborgunum, gætum við lent í sömu stöðu og Japanir gerðu eftir kreppuna þar 1990. Japanir festust þannig margir í húsnæði sem hafði fallið um allt að 80% í verði með gríðarlega löng lán á bakinu. Þar hefur varla mælst hagvöxtur í 20 ár.

Eins og áður sagði er þessi leið alls ekki gallalaus eða hafin yfir gagnrýni. Þess vegna væri gott að þeir sem hafa eitthvað út á hana að setja rökstyðji það vel, komi með nýjar tillögur eða tillögur af því hvernig má útfæra þessa lausn betur. Viðbrögð stjórnarflokkanna við tillögunum eru þeim til skammar.Þær voru slegnar útaf borðinu án nokkurrar yfirlegu. Mann grunar helst að það hafi verið gert til þess að reyna að breiða yfir eigin aðgerðar- og úrræðaleysi. Eina sem hugsað var um var að koma Davíð Oddsyni úr Seðlabankanum. Vissulega verðugt verkefni, en ekki gott að það sé það eina sem minnihlutastjórnin hafði á prjónunum. Það sýndi sig best á því að þingfundi var frestað þegar frumvarpið fékkst ekki afgreitt úr viðskiptanefnd. Eins og önnur umræðu- og úrlausnarefni hafi ekki verið ærin. Slíkur yfirgangur gagnvart Alþingi  af hálfu ríkisstjórnarinnar, hverrar meðilimir hafa oft sinnis býsnast yfir valdaleysi þingsins, er ólíðandi og eitthvað sem stjórnlagaþing þarf að taka á í sínum tillögum.

Svigrúm til stýrivaxtalækkana

Athugasemdir

[Helgi (IP-tala skráð) 13.3.2009 kl. 13:34]

Innlegg í umræðuna um næstu skref og hvers kjósendur meiga vænta. Fall banka og hrun ætti ekki að vera á ábyrgð lántakenda, og óþolandi að þeir taki ábyrgð á gengisfalli, óstjórn og bankakreppu. Fólk fékk rangar upplýsingar frá ráðherrum og bönkum um hvert stefndi. Eftirlit og aðgerðir banka og þess opinbera fórust fyrir, öryggisnetið brást. Greiðslumatið sem verið hefur hluti, og forsemda sérhvers húsnæðislánasamnings er ógilt, og samningarnir ef til vill líka af þeim sökum?

Ég legg til að:

1.Verðtrygging lána vegna íbúðakaupa eða atvinnurekstrar hverskonar verði ekki
heimil, nema þá eingöngu tengt bankavísitölu=launavísitölu, sem endurspegli launaþróun almennings í landinu. Þetta verði afturvirkt eins og eðlilegt er eftir það sem áundan er gengið. Vegna íbúðalána mætti hinsvegar miða við vísitölu íbúðaverðs

1 mars, 2008 =100%. Vegna veðhlutfalls lána af söluverði íbúða undanfarin ár

eru eftirstöðvar veðlána hvort sem er ekki meira virði en markaðsverð þeirra

ef eignin fer í vanskil, og er yfirtekin af lánveitanda, eða fer á uppboð.

Fyrir utan spillinguna þegar bankar fara að úthluta íbúðunum aftur fyrir slikk, því fáir kaupendur verða á lausu til að kaupa íbúðir á eðlilegu verði af bönkunum.

Neysluvísitalan er furðuvísitala, neyslu sem ýkir verðbólgu um 2/3, og er

einskonar spá sem lætur sjálfan sig rætast, með þeim afleiðingum að
verðbætur á heimili og fyrirtæki í 18 % verðbólgu  hérlendis, verða um
1.400-1.500 milljarðar á árinu 2009.
Aftengja síðan lánin launavísitölunni ef við leggum krónunni og tökum
upp dollar, eða evru bjóðist okkur góðir samningar við ESB. Þannig verðum
við með dollar sem valkost, því við verðum að hafa valkosti, meðan ESB er
skoðað, og ekki vera með ótímabærar yfirlýsingar um inngöngu áður, og á
samningaferlinu. Heldur vera í stakk búin að sýna þolinmæði í

samningaumleitunum við ESB ef með þarf.

2. Föstu gengi verði komið á sem fyrst, til að lækka vörur og slá á verðbólguna.
Gengið og  viðmiðun erlendra lána miðist við myntkörfu þegar gengi dollars
er 75-80 krónur (endanlega ákveðið af myntráði). Til dæmis 1. júlí 2008, og verði leiðrétt afturvirkt til sama tíma..Þar til erlendur gjaldmiðill er tekinn upp, miðist gengi við þetta, og gildi til eins árs í senn. Myntkarfa og verð annarrar myntar en dollars ráðist af markaði út frá dollar samanber 1. júlí 2008. Gengið verði síðan leiðrétt miðað við hlutfallslega breytingu á verðmæti útflutnings, miðað við innflutning næsta árs á undan, við ákvarðanatöku 1. júli ár hvert. Myntráð yfirfari út frá faglegum (ekki pólitískum) forsendum aðra æskilega áhrifavalda á gengisákvörðun. Ef  forsendur skapast fyrir að taka upp markaðsgengi á krónunni, áður en við tökum aðra mynt í notkun, skal það metið af myntráði á faglegum, áhættulausum forsendum. Það mætti eins taka mið af evru eða gengisvísitölu 1. júlí 2008, og leiðréttast árlega á sama
hátt og ofan greinir.

3. Stefnt verði á að vaxtaálag, vextir og stýrivextir verði sömu og í nágrannalöndunum. Til að slá á þenslu, ef með þarf, verði bindiskylda m.a. notuð í staðin fyrir háa vexti. Notum Maastricht-skilyrðin sem markmið á verðstöðugleika og vaxtamun þannig að sambærilegt verði við ESB-lönd.

4. Samið verði við lífeyrissjóði um að þeir selji auðseljanlegustu eignirnar
erlendis og komi með fjármuni aftur inn í landið, gjaldeyrir sem dugi til að
fjármagna lausn á jöklabréfa fallöxinni. Þeir fái ríkisskuldabréf í staðinn,
það myndi skila þeim meiri ávöxtun heldur en meðaltalið hefur verið hjá þeim
flestum fram til þessa dags. Almenningur og fyrirtæki þurfa að greiða 18%
vexti eða 100 milljarða á ári fyrir að draga jöklabréfalausn á langinn.
Með jöklabréfin inni í hagkerfinu erum við í stórtjóni, og lokuð í
gjaldeyrishöftum. Hinsvegar með því að aflétta fallöxinni skapast grundvöllur

fyrir lágum vöxtum og raunhæfara gengi, sem mun gera fólki auðveldara að

eignast íbúðir sínar smátt og smátt. Skuldlitlar íbúðir eru líka mikilvægur lífeyrissjóður til elliáranna. Ef fólk missir hinsvegar íbúðir sínar og kemst í þrot, skaðast það ekki eingöngu, heldur lánveitendur líka.  Sem svo þurfa aukið fjármagn frá skattborgurum til að þeir haldi velli.Tökum af skarið, svo fólk og fyrirtæki geti gert áætlanir og horft fram á veginn. Kanna þarf umfang jöklabréfa sem ógna gengi og verðlagi, því nefndar hafa verið upphæðir  á bilinu 200-500 miljarðar, og semja.
að hluta ef erlent fjármagn frá lífeyrissjóðunm dugar ekki.
Lífeyrissjóðir eru opnir fyrir því að koma að endurreisn atvinnulífsins eins
og þeir hafa lýst yfir varðandi Endurreisnarsjóðin, sem er í biðstöðu. Aðkoma þeirra að jöklabréfa lausnini gagnast bæði fyrirtækjum og heimilum vegna vaxta og verðlagsmála eins og allir vita.

 

[Hilmar Heiðar Eiríksson, 13.3.2009 kl. 15:25]

Sæll Hólmar og þaKKa þér fyrir góð OG TÍMABÆR skrif.  Er alveg sammála þér að þetta er eina tillagan sem flutt hefur verið um raunhæfar aðgerðir og eins og sjá má á dæmi því sem að þú tilgreinir er þetta ekki óraunhæft dæmi.

ÞAÐ SKILDI ÞÓ ALDREI VERA AÐ SAMFYLKINGIN OG VINSTRI GRÆNIR GÆTU EKKI UNNT FRAMSÓKN ÞVÍ AÐ KOMA MEÐ BESTU LAUSNINA